12 kwietnia 1798 roku generał Jan Dąbrowski otrzymał rozkaz zajęcia Rzymu. Tego samego dnia wyruszył z Mediolanu i już we wtorek, 1 maja wraz ze sztabem przybył do celu. Dzień później I Legia Legionów Polskich dotarła do rogatek miasta poczym w godzinach wieczornych rozpoczęto przygotowanie do uroczystego wkroczenia do Rzymu. Choć mogli już wkroczyć 2 maja, to jednak Dąbrowski specjalnie zarządził aby parada rozpoczeła się 3 maja w rocznicę uchwalenia Konstytucji. Polacy wkroczyli do miasta  przez  Porta del Popolo, bramę przez która przed wiekami wjeżdżali do Rzymu ambasadorowie Rzeczpospoliej. Wzdłuż Corso ustawił się spory tłum widzów albowiem po raz pierwszy rzymianie mieli się spotkać z polskimi żołnierzami. Na początku, szli dobosze, następnie orkiestra, artyleria, piechota a na końcu nieliczna kawaleria, która była uzbrojona w lance z barwnymi proporczykami – bronii absulutnie we Włoszech nie znanej. Wydawało by się iż właśnie ten moment – wkroczenie gen. Dąbrowskiego do Rzymu namalował January Suchodolski. Ale czy na pewno? Na obrazie generał wjeżdża przez dość skromną bramę wykutą w szerokim murze. Biorąc pod uwage proporcje ma ona około 2.5- 3 metry szerokości i mniej więcej tyle wysokości. Ale czy była to Porta de Popolo?

Pierwotnie była to brama w murze Aureliana, przebudowana przez Papieża Sykstusa VI w 1475 roku a następnie rozbudowana w stylu Łuku Tytusa w latach 1562-65 przez Piusa IV. Po raz kolejny przebudowana w latach 1879-87 kiedy to dodano dwie boczne, mniejsze bramy. Z pewnością Legiony wkroczyły przez Porta de Popolo ale ta widniejąca na obrazie ją nie jest. Po przebudowie z XVII wieku jej szerokość wynosi około 5-6 metrów a wysokość 6-7 m. czyli conajmniej jest dwukrotnie większa aniżeli na obrazie. Suchodolski doskonale znał Rzym i zapewne widział bramę i takiej pomyłki proporconalnej by nie popełnił. Skłaniam się do wniosku iż najprawdopodobniej scena przedstawia wjazd Dąbrowskiego ze sztabem ale 1 a nie 3 maja. Są to detale drugorzędne i nic nie znaczące przy nie tylko tak wspaniałym obrazie tak wspaniałego Artysty jakim był Suchodolski ale tak znaczącym obrazie w naszej spuściźnie narodowej.

Po raz pierwszy Suchodolski namalował obraz pomiędzy 1835-38 rokiem. Do tego tematu powracał kilkakrotnie; zob. Krystyna Sroczyńska, Rocznik Muzeum Narodowego, t.XXVII, Warszawa, 1983.s187. Do chwili obecnej znane są trzy repliki, których zazwyczaj nie sygnował, zob. Stanisław Jordanowski “Vademecum Malarstwa Polskiego, Nowy Jork,1988.s.77.

Olej na płótnie, wymiary: 74×61 cm., z ramą 86×73 cm. Rama współczesna.

Porta de Popolo